(Selma sehir merkezi) : Afrikali Amerikalilarin esit oy hakki icin yuruyus yaptiklari sehir.
SELMA’DAN SELAM
Uzun bir yolculuktan sonra tekrar yuvamiza donmus olduk.
Nereye gitsem icimdeki ozlem duygusunu tatmin edemedigimi soylemeliyim. Yani hem ABD’deyken ailemi,arkadaslarimi vs. ozlemem, onlara kavusunca da buralardaki hallerimi ozlemem bir kez daha gosterdiki, benim ozlem duygumu varligin bu hali ile tatmin etmem imkansiz. Rabb-I Rahim bu ozlem duygusu ile benim yuzumu ebediyete ceviriyor. Vatan-i aslim neresi ise oraya yonelmemi soyluyor.
Iste bu dusuncelerle ABD’nin Alabama eyaletindeki gunlerimiz tekrar baslamis oldu. Bir-iki gunluk gecis suresinden sonra, Ramazan’in da yaridimi ile, alisma suresini hizlica gecirdim. Kur’anla daha cok muhatap olma gayreti ve bu gayrete cok uygun dusen oruclu halimizle, sahur ve iftar birliktelikleri yasadik/yasiyoruz.
Ramazan ayini bir egitim ayi diye gormek insanin odaklanmasini kolaylastiriyor. Sair seyler bir anda onemini kaybediyor veyahut “yolunda olmayan hicbirsey yok” ruh hali ile donatiliyorsunuz. Meselenin ozune odaklanmak diger herseyi de o oze uygun yorumlatiyor insana. Tersi durumda ise, yani ozu kacirmak, digerlerini de kacirmaya; herseyi omuzunda tasidigin agir bir yuk haline getiriyor. Meselemiz iman olunca, diger hersey guzellesiyor. Kahrin da hos lutfun da hos misali..Neyse ben lafi dolandirmadan konumuza gecis yapsam iyi olur.
Burada oyle sehirler varki, tarihteki rolu itibari ile buyuk donusumlere vesile olmuslar. Montgomery bunlardan birisi: Rosa Parks’in baslattigi meshur Otobus Boykotunun gerceklestigi sehir. Bu ozelliginden haberdar olmadigimiz halde, kaderin sevki ile bu sehirde ogrenci oldum. Martin Luther King’in ve Rosa Parks’in sehrinde ogrenci olmak cok heyecan verici birsey. Bazen bu heyecanimin sebebini sorarim kendime. Hele ayni kulturde yetismis oldugum arkadaslarimin bu heyecanima mana verememesi kendimi sorgulamam icin cok yerinde bir sebep olur. Ulastigim sonuc sudur : Hurriyetin insani insan yapma ozelligini birazcik olsun anlamissam, bu heyecanim ondandir. Iman ile hurriyet arasindaki cok kuvvetli bagi farketmek bu heyecanin temelinde yatan sebeptir. Ulastigim bu sonuclar, hissettigim heyecanimin da hamdedilesi oldugunu anlatir bana..
Iste yine hurriyetin temsilcisi konumunda olan bir sehirle ilk kez k arsilasmami ve bu karsilasmayla ortaya cikan heyecanimi paylasmak istiyorum. Bu yazi bu heyecanin bir yansimasidir yani..
Alabama eyaletinin baskenti olan Montgomery sehrine yaklasik 85 km uzakliktaki Selma sehrinin tarihi acidan onemli bir sehir oldugunu ogrendigim an ilk firsatta oraya gitmek istedim
Sehrin bulundugu konum, gecerken ugramaya uygun olmadigindan dolayi, vaktimin bir kismini ozellikle Selma’yi ziyarete teksif etmeliydim. Ve sonunda ‘hem ziyaret hem ticaret’ dusuncesi ile Selmaya gitmek nasib oldu. Selma Montgomery’nin 85 km. batisinda yer aliyor. Bildiginiz gibi, Montgoemry Alabama eyaletinin baskenti ve Alabama ABD’nin guneyinde yer aliyor. Alabama Nehri uzerine kurulu kucuk bir sehir olan Selma, 1965 yili Mart ayinda sahne oldugu yuruyuslerle adini tarih sahnesine gecirdi. Bu yuruyusler Selma Voting Rights Movement/ Selma Oy Hakki Hareketi diye biliniyor.
Bu yuruyusler icin ozel olarak olusturulmus muzeyi ziyaret ettik ve muze gorevlisi Kevin Hollis’in anlattiklarini not almaya calsitik. Iste bazi ayrintilar:
(Ozel tesebbusle olusturulmus muzenin icinden bir gorunum)
“1965 yilinin Mart ayinda Selma’da uc onemli yuruyus gerceklestirildi. Bu uc yuruyusun baslangic yeri Selma varilmak istenen hedef ise Alabama eyaletinin baskenti olan Montgomery dir. Yuruyusu gerceklestirenlerin iki temel hedefi vardi. Birincisi; secimlerde oy kullanmak icin siyahilerin kayit yaptirmasina cesitli yollardan engel olmaya calisan sivil ve devlet gorevlilerine bir tepki, Ikincisi ise siyahilere karsi cok cesitli sekillerde kendini gosteren ayrimcilik.”
“Yuruyuslerle ilgili elimizdeki kayitlara baktigimizda (fotograflar ve halen hayatta olan sahitler) bu tepkiye sadece siyahilerin destek vermedigini rahatca gorebiliyoruz. Beyazlar da bu insaniyet yuruyusune destek vermislerdir. “
“Alabama’da ve ozellikle Selma’da yapilan ayrimciliklara karsi daha etkin bir sekilde ses cikarabilmek icin, tertip komitesinin Martin Luther King’I (MLK) Selmaya davet ettiklerini biliyoruz. MLK’nin Selma’ya gelisi ile cok kuvvetli bir sevk meydana gelmis ve insanliga aykiri bu ayrimciliga karsi, buyuk bir kesim tepkisini gostermistir.”
“1965 yili Mart ayinda uc yuruyus gerceklestirildi. Bunlardan ilk ikisi hedefine varamadi. Polis’in siddetle karsi koymasi sonucu yuruyusculer hedeflerini gerceklestiremediler. En son 1965 yili 21 Martinda yaklasik 3200 kisi Selma’dan yola cikti. Dorduncu gunun sonunda Montgomery’ye ulasan kalabaligin sayisi ise 25.000 civarindaydi.”
“
(1965 Martinda oy hakki icin yuruyen Selma sehrinin sakinleri)
GEORGE WALLACE’IN BURADA NE ISI VAR?
Muzeyi gezerken ilginc bolumlere de sahit olduk. Mesela bunlardan birisi; 1968 yili ABD Baskanlik secimlerinde de aday olan Alabama valisi George Wallace’in secim afislerinin bulundugu kisim. Wallace’in bu muzede yer almasinin ilgincligi nerdenmi geliyor? 1963 yilinda, Alabama eyalet valisi secildiginde yaptigi konusmada su cumleler onun agzindan dokulmustu : “Ayaklarimin altinda bulunan topragi benden once adimlamis o buyuk insanlarin adina diyorumki topraga bir cizgi ciziyorum ve karsimdaki zorbaliga meydan okuyorum : Bugun de yarin da ve ilelebet tecrit isteyecegiz.” (Afrikali Amerikalilara karsi ayrimcilik istedigini ifadee diyor. Wallace’in ilk katildigi secim ile ikincisindeki soylem farki, siyasetin kaygan zeminini cok acik ortaya koymasi bakimindan ilgi cekicidir.)
Ayrimciligi (tecrit) siyasetinin merkezine koymus bir politikacinin secim afislerinin boyle bir muzede yer almasinin onemi iste buradan geliyor. (Video paylasim sitesi Youtube’da da yer alan o konusmayi “segregation now segregation tomorrow segregation forever” yazarak arayip izleyebilirsiniz)
MUZEDE OBAMAYA OZEL BOLUM
Muzede cok ilginc koleksiyonlar da var. Bahsi gecen yuruyuslere katilmis bazi kisilerin ozel esyalarinin yer aldigi cam fanuslar var. Bu ozel esyalara bakarken- ayakkabilar,coraplar,montlar,pankartlar vs.- farketmeden bir baska bolume gectigimizi anladim. Baskan Obama’ya ithaf edilmis bir bolum.
Temsili manasi olarak oldukca manidar olan bu durum, nedense aklima kemiyet/keyfiyet turu bir karsilastirmayi getirdi. Veya ‘iste bak eskiden Afrikali Amerikalilara ayrimcilik yapiliyordu. Bugun baskan Afrikali Amerikali. Ayrimcilik bitti. Mucadele kazanildi’ diyemiyorum. (Farkli renkteki bir insan geldi hersey iyi oldu anlayisi zaten mantiksiz) O mucadelenin temelinde insaniyete yakisir haklara sahip olmak vardi. Baskasinin kolesi olmak durumundan “kurtulduk” peki ama butun insaniyetimizi yutan nefsimizin koleligi ne olacak? Martin Luther King’in temel mucadelesini boyle anlamlandirmak sahsen cok daha manidar geliyor. O’nun mucadelesini verdigi “hurriyet” ile bugun onun sehirlerindeki hurriyet ve tutsaklik tekrar dusunulmeli bence. “Nefsin kolesi” olmak hurriyet diye tanimlanirsa, Martin Luther Kinglerin hayallerinin gerceklesecegini hic zannetmiyoruz. Bu toplum bunun sancilarini cok derinlerde yasiyor. Ozellikle Afrikali Amerikalilar..
(“Obama Gallery” diye isimlendirilmis, Obamanin fotograflarinin yer aldigi bolum. Afrikali Amerikalilar icin oy hakki mucadelesini hatiralarda canli tutmak icin tertiplenmis bir muzede, simdi Baskan olan bir Afrikali Amerikalinin ozel bolumu olmasi oldukca manidardir. Zahiren de olsa bir terakkiyi gostermektedir)
RAHIBE TERESA,MARTIN LUTHER KING,MAHATMA GANDI VE SAID NURSI
Dedigim gibi, hurriyet kahramanlarina ozel bir ilgim var. Onlarin yurudukleri topraklara ayak basmak beni heyecanlandiriyor. Gucun degil haklinin yaninda olmayi temsil ettigi icin olsa gerek, boyle insanlara derin bir saygi duyuyorum. Hakk ve Adl isminin tecellisi insana ne kadar cok yakisiyor.
Hurriyet ve Imani birlikte vurgulayan bir kisiyi ne zaman gorsem aklima hemen Bediuzzaman geliyor. Bu iki kelimeyi birlikte kullanmayi ilk defa onda gordum. Kur’anin insanin hurriyeti seven yonune seslenisini onun eserleri ile bildim. Ve bu tarz bir ifadelendirmeyi, cok guzel ifade ettigi icin, sevdim. O yuzden ne zaman bir hurriyet asigi gorsem aklima hemen o geliveriyor. Iste Selma’yi ziyaretmizde de onu hatirlamis olduk.
Muze icerisinde “nonviolence movements (Siddet karsiti,siddet icermeyen hareketler)” diye bir bolum yer aliyor. Duvarlarda Mother Teresa (Teresa Anne veya Rahibe Teresa),Martin Luther King ve Mahatma Gandi’nin fotograflari var. Muze gorevlisi Kevin Hollis bu odayi neden tertip ettiklerini anlatirken ben de dikkatle dinliyorum. Bir taraftan da duvarlardaki yazilari okumaya caisiyorum. O yazilardan birinde su ifadeyi gordum : “Bu liderlerin ortak noktalari nelerdir?” ve cevaplar alt alta maddeler halinde yazilmis. Birinci madde : “ faith-based religion (Iman temelli din.)” Bunu gorunce Kevin’a muze icin yeni fikirlere acik olup olmadiklarini sordum. Yeni fikirlerin kendilerini cok sevindirecegini soyleyince ben de Bediuzzaman’in hayatindan bahsettim. Iman ve hurriyet kavramlarini birlikte ele aldigini ve eserlerinin Kur’anin bir tefsiri oldugunu ifade ettim.Iman temelli bir din anlayisi eksikligini en buyuk hastalik olarak goren ve butun mesaisini bu hastaligi ortadan kaldirmaya teksif eden bir kisilik oldugunu ifade ettim.
Hakkinda daha cok bilgi ogrenmek icin elektronik posta adresini verdi. Eger mumkkunse hakkinda yazilmis kitaplardan da okumak istedigini ifadfe etti. Ben de ona soz verdim.
(“Bu liderlerin ortak noktalari nelerdir?” Birinci madde “ Iman temelli din“. Diger kosedeki ise Martin Luther King.)
(Alabama topraklarina bereket tasiyan Alabama nehri. Rahmet manasinin buyuk bir tecessumu) Alabamanin komsu eyaleti olan Georgia’da dogan iki nehrin birlesmesi ile meydana gelen Alabama nehri, Alabamayi capraz bir sekilde bastan sona gecerek Meksika Korfezine dokuluyor ve gectigi yerlerde Rahmete ayinedarlik ediyor. Selam sehri Alabama nehri kiyisinda sirin bir yer.)
“TARIHI ROTA”DA EVE DONUS
Selma’da gecirdigim saatlerin ardindan, nerede bulundugunu bilmenin insanin dunyasini cok daha manali kildigini farkettim. Artik bu sehirde nereye baksam birseyler ifade ediyor benim icin. Yepyeni manalarin pesinde kosmak icin, elimde bir ipin ucu var artik. Geri donus yolunda Selma’dan Montgomery’ye yuruyenlerin takip ettikleri yoldan gidecek olmam, bambaska bir mana. Ruhlarina selam gondererek yolu katediyoruz. Bu yol “Tarihi Rota” diye isimlendirilmis. Biz de tarihi rotamizda ilerleyerek evimize donuyoruz. Allah’a emanet olun. Ramazaniniz mubarek olsun.
(Muze gorevlisi Kevin yuruyuslerin gerceklestirildigi sirada cekilen fotograflari anlatirken)
